चार्ट पॅटर्न समजून घेतल्यास 'ट्रेडर्स'ना संभाव्य 'ट्रेंड रिव्हर्सल'चा अंदाज घेता येतो आणि त्यानुसार योग्य 'ट्रेड' करता येतात. हेड अँड शोल्डर्स (Head and Shoulders) हा असाच एक महत्त्वाचा 'बेअरिश रिव्हर्सल' पॅटर्न आहे. हा पॅटर्न लवकर ओळखता आल्यास, 'ट्रेडर्स'ना किमतीतील संभाव्य घसरणीसाठी तयारी करता येते आणि बाजारातील संभाव्य उच्चांकाजवळ जास्त वेळ 'लॉंग पोझिशन्स' ठेवणे टाळता येते.
हेड अँड शोल्डर्स हा एक 'बेअरिश रिव्हर्सल पॅटर्न' आहे, जो एका शिखरासारखा (खांदा), त्यानंतर त्यापेक्षा उंच शिखर (डोके), आणि नंतर पुन्हा एक कमी उंचीचे शिखर (खांदा) अशा स्वरूपात दिसतो. हा पॅटर्न साधारणपणे किमतीतील सातत्यपूर्ण वाढीनंतर तयार होतो. हे पॅटर्न सूचित करतात की खरेदीचा वेग मंदावत आहे आणि 'बेअरिश रिव्हर्सल' (किंमत घसरण्याची शक्यता) जवळ आली आहे.
हेड अँड शोल्डर्स पॅटर्नची रचना
Left Shoulder: या पॅटर्नची सुरुवात किमतीतील वाढीने होते, ज्यानंतर थोडी घसरण होते. यामुळे पहिला (डावा) खांदा तयार होतो आणि बाजारात सुरुवातीचा 'रेझिस्टन्स' (किंमतीला अडथळा) दिसून येतो.
Head: त्यानंतर, किंमत पुन्हा वाढते आणि मागील शिखरापेक्षा नवीन उच्चांक गाठते. यामुळे पॅटर्नचे डोके तयार होते. बऱ्याचदा हे डोके तयार होताना 'व्हॉल्यूम' (खरेदी-विक्रीचे प्रमाण) कमी असतो.
Right Shoulder: तिसऱ्यांदा किंमत वाढण्याचा प्रयत्न करते, पण ती डोक्याच्या उच्चांकापर्यंत पोहोचू शकत नाही आणि कमी उंचीचे शिखर तयार करते — हा उजवा खांदा असतो. हे दर्शवते की तेजीचा जोर कमी झाला आहे आणि विक्रीचा जोर वाढत आहे.
नेकलाइन आणि ब्रेकडाउन (Neckline and Breakdown): नेकलाइन ही दोन खांदे आणि डोके यांच्या दरम्यानच्या नीचतम बिंदूंना जोडून काढली जाते. जेव्हा किंमत वाढलेल्या 'व्हॉल्यूम'सह या 'नेकलाइन'च्या खाली बंद होते, तेव्हा ब्रेकडाउन होतो. हे पॅटर्नची पुष्टी करते आणि तेजीकडून मंदीकडे 'ट्रेंड रिव्हर्सल' (किंमत वाढण्याकडून कमी होण्याकडे बदल) होत असल्याचे संकेत देते.
हेड अँड शोल्डर्स पॅटर्नमध्ये 'ट्रेड' कसा करावा?
'एंट्री पॉइंट' (प्रवेश बिंदू)
जेव्हा किंमत 'नेकलाइन' तोडून वाढलेल्या 'व्हॉल्यूम'सह खाली बंद होते, तेव्हा तुम्ही 'शॉर्ट पोझिशन' घेऊ शकता.
दुसरा पर्याय म्हणजे 'ब्रेकडाउन'नंतर 'नेकलाइन'च्या 'रिटेस्ट'ची (किंमत पुन्हा त्या स्तरावर येण्याची) वाट पाहणे. जेव्हा किंमत या 'रिटेस्ट'मध्ये टिकून राहते आणि पुन्हा घसरू लागते, तेव्हा तुम्ही प्रवेश करू शकता.
तुम्ही तुमची 'पोझिशन' विभागू शकता — उदाहरणार्थ, ५०% सुरुवातीच्या 'ब्रेकडाउन'वर आणि ५०% 'रिटेस्ट'ची खात्री झाल्यावर.
'टार्गेट प्राईस' (उदिष्ट किंमत)
'डाउनसाईड टार्गेट' (किंमतीतील घसरणीचे उदिष्ट) ठरवण्यासाठी दोन सामान्य पद्धती आहेत:
चार्ट-आधारित टार्गेट:
डोक्याच्या शिखरापासून 'नेकलाइन'पर्यंतचे अंतर मोजा.
हे अंतर 'नेकलाइन'च्या पातळीतून वजा करा, जेणेकरून संभाव्य 'डाउनसाईड टार्गेट' मिळेल.
टार्गेट = 'नेकलाइन' - (डोके - 'नेकलाइन')
फिबोनाची रिट्रेसमेंट किंवा पिव्होट पॉइंट्स: हे 'टूल्स' तुमचे 'टार्गेट' तपासण्यासाठी आणि घसरणीदरम्यान संभाव्य 'सपोर्ट' (आधार) क्षेत्रे ओळखण्यासाठी मदत करतात.
'स्टॉप-लॉस' कुठे ठेवायचा?
'ब्रेकडाउन' अयशस्वी झाल्यास संरक्षण म्हणून 'स्टॉप-लॉस' उजव्या खांद्याच्या अगदी वर ठेवा.
'नेकलाइन'च्या 'रिटेस्ट'नंतर प्रवेश करत असाल, तर 'नेकलाइन'च्या अगदी वर थोडा कमी 'स्टॉप' ठेवणे योग्य ठरेल.
'चॉपी मार्केट'मध्ये (अस्थिर बाजार) खूप कमी 'स्टॉप-लॉस' ठेवण्याबाबत सावध रहा, कारण त्यामुळे तुम्ही वेळेआधीच बाहेर पडू शकता.
अतिरिक्त 'टिप्स' (अतिरिक्त सूचना)
'हेड अँड शोल्डर्स' पॅटर्न तेव्हाच सर्वात प्रभावी ठरतो, जेव्हा तो एका मजबूत तेजीच्या 'ट्रेंड'नंतर तयार होतो. बाजारातील अस्थिरतेत (साइडवेज मार्केट) याची विश्वसनीयता कमी होते.
साधारणपणे, डाव्या खांद्यापासून डोक्यापर्यंत 'व्हॉल्यूम' कमी होतो आणि 'नेकलाइन'च्या खाली 'ब्रेकडाउन'वर तो लक्षणीयरीत्या वाढतो.
'आरएसआय डायव्हर्जन्स' (किंमत नवीन उच्चांक गाठत असताना 'आरएसआय' कमी उच्चांक दर्शवतो) किंवा 'बेअरिश मॅकडी क्रॉसओव्हर'सारख्या 'इंडिकेटर'ची मदत घेऊन पुष्टी करा.
'सिमेट्रिकल' (सुसम) आणि सुस्पष्ट 'नेकलाइन' असलेला चांगला तयार झालेला पॅटर्न यशस्वी होण्याची शक्यता वाढवतो.
चार्टिंगचा सराव:
'डेली चार्ट'वर जा आणि संभाव्य 'हेड अँड शोल्डर्स' पॅटर्न शोधा. त्यावर स्पष्टपणे चिन्हांकित करा:
डावा खांदा, डोके आणि उजवा खांदा
'नेकलाइन' (दोन नीचतम बिंदूंमधील आधार)
प्रवेश बिंदू ('ब्रेकडाउन कॅंडल')
'टार्गेट' आणि 'स्टॉप-लॉस'चे स्तर
'नेकलाइन' चिन्हांकित करण्यासाठी 'होरिझोंटल' किंवा 'ट्रेंड लाइन्स'चा वापर करा. डोक्यापासून 'नेकलाइन'पर्यंतचे उभे अंतर मोजा आणि 'कन्झर्व्हेटिव्ह टार्गेट'चा अंदाज घेण्यासाठी ते खालील बाजूला 'प्रोजेक्ट' करा. 'व्हॉल्यूम'मधील वाढीसह 'ब्रेकडाउन'ची पुष्टी करा.
'होमवर्क'
खालील स्टॉक्सचा अभ्यास करा आणि त्यात 'हेड अँड शोल्डर्स' पॅटर्न तयार होत आहे की नुकताच पूर्ण झाला आहे ते तपासा:
कल्पतरू प्रोजेक्ट्स इंटरनॅशनल लि. (KPIL)
परसिस्टंट सिस्टीम्स लि. (PERSISTENT)
तुम्ही पुढील 'प्राइस ॲक्शन' समजून घेण्यासाठी हे स्टॉक तुमच्या 'वॉच लिस्ट'मध्येही टाकू शकता.
डिस्क्लेमर: हे विश्लेषण केवळ शैक्षणिक उद्देशासाठी आहे आणि यात कोणतीही शिफारस नाही. कोणताही आर्थिक निर्णय घेण्यापूर्वी कृपया तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला घ्या.
